Veel sportteams ervaren tijdens het seizoen een dip in hun prestaties. Hierdoor daalt het collectieve vertrouwen in het team, een negatieve spiraal is ingezet. Heb je dit ook wel eens meegemaakt? Wat als ik je nu vertel dat jij als coach deze trend kunt doorbreken? In deze blog vertel ik je wat je kunt doen om het collectieve vertrouwen en daarmee prestaties de goede kant op te sturen.

Vorige week zag ik een aflevering van Last Chance U. Een documentaire serie op Netflix over een collegeteam van American Football spelers. In de aflevering werden de spelers gefilmd in de weken voor het eerste competitieduel. De verwachtingen van iedereen zijn hooggespannen. Eén van de spelers zegt: “We have great quarterbacks and all that. We’re gonna do great this season”.

Het vertrouwen bij deze speler in het team, in het collectief, was groot. Dit wordt ook wel ‘collective efficacy genoemd’. Naarmate een groep spelers een groter vertrouwen heeft dat het team goed zal presteren, presteert het team over het algemeen beter. Vertrouwen zorgt er bijvoorbeeld voor dat er meer vanuit ontspanning gespeeld kan worden (minder stress), dat spelers zich minder inhouden en kansen durven te pakken. Vertrouwen in het collectief leidt niet alleen tot betere prestaties, betere prestaties leiden ook weer tot een groter vertrouwen in het team. En zolang je wint, zit je in een positieve spiraal.

So far so good. Alleen, de realiteit is dat de meeste teams, ook al is het vertrouwen groot, niet alleen maar winnen. Of wel winnen, maar niet goed spelen. Dit kan ertoe leiden dat het vertrouwen in het team daalt. Spelers gaan zich inhouden, of juist te grote risico’s opzoeken (‘de rest doet het niet, dus doe ik het maar’). In plaats van goed samen te werken, gaan ze individuele acties maken. Hierdoor vergroten ze de kans op slecht spel, waardoor het vertrouwen verder daalt. Een negatieve spiraal.

Niet de bedoeling! Wat te doen als trainer/coach?

De neerwaartse spiraal doorbreken: 6 tips

  • Start met het bijstellen van de verwachtingen. Immers, wie torenhoge verwachtingen heeft, raakt snel teleurgesteld. De speler uit Last Chance U kwam er bijvoorbeeld vrij snel achter dat “good quarterbacks and all that” niet genoeg was om met dit team goed te presteren. Verwachtingen bijstellen betekent: (opnieuw) doelen stellen.
  • Stel doelen voor de korte termijn, bijvoorbeeld voor de komende drie wedstrijden. Behaal je deze doelen, dan stel je meer uitdagende doelen voor de drie wedstrijden erna.
  • Betrek (een deel van) het team actief bij het formuleren van de nieuwe doelen. Hoe hoger het draagvlak, hoe groter de motivatie om hard te werken het doel te bereiken.
  • Stel doelen waarover het team zelf veel controle heeft (prestatie- of procesdoelen). Dit kan bijvoorbeeld gaan over de speelwijze. En maak het concreet. In plaats van: keihard verdedigen (hier heb je als team 100% controle over), kan je doel zijn: als team 15 rebounds pakken in een kwart. Deze doelen moeten uiteindelijk leiden tot een goed eindresultaat. Voor dit eindresultaat zelf, stel je geen doel. Dit heb je namelijk niet volledig zelf in de hand.

Toen ik zelf nog basketbalde, speelden we regelmatig tegen teams die in principe beter waren dan wij. Wij stelden onszelf vaak tot doel: zo hard verdedigen, dat we drie keer achter elkaar de bal zouden onderscheppen, zonder dat het andere team tussendoor punten scoorde. Dit was een uitdagend doel, dus we moesten er hard voor werken. De momenten waarop het ons lukte (vaak maar drie keer per wedstrijd), gaf ons een ontzettende boost in energie en vertrouwen. Het maakte dat we in de aanval met meer bravoure gingen spelen, en in de verdediging zetten we nóg een tandje bij. De tegenstander raakte hierdoor juist gefrustreerd en geïrriteerd. We wonnen zo’n wedstrijd niet altijd, maar we hadden er wel een goed gevoel over: “we hebben het hen flink moeilijk gemaakt, we hebben ons niet zomaar van het veld laten spelen”.

  • Een valkuil kan zijn dat je te veel doelen stelt met je team. Beter kan je team één doel perfect uitvoeren, dan vijf doelen een beetje (zie bovenstaand voorbeeld).
  • Complimenteer je team tijdens de wedstrijd op hun inzet om het doel te behalen. En evalueer na iedere wedstrijd samen met het team: hoe was jullie inzet, is het doel behaald, houden we hieraan vast of gaan we wat anders doen…? Sta hier expliciet bij stil. Complimenteer ze wanneer ze dat verdienen. Ook al is de wedstrijd verloren gegaan. Als het doel is behaald, is er reden om tevreden te zijn. Het gevoel van succes (hoe klein ook) draagt bij aan het collectieve vertrouwen.

 

Waar kan jij als coach nog verbeteren?

Misschien denk je: dit doe ik al lang. Maar doe je het écht? Betrek je je team bij het stellen van doelen, voor drie volgende wedstrijden? Zijn de doelen alleen maar gericht op dingen waar het team zelf controle over heeft, en kan je het resultaat loslaten? Stel je een beperkt aantal doelen? Complimenteer je het team tijdens én na de wedstrijd met het behalen van het doel?

Als je als coach dit soort doelen stelt met je team, je daar tijdens wedstrijden op focust, én die doelen weet te halen (ook al verliest je team de wedstrijd), help je het collectieve vertrouwen te groeien. En hiermee vergroot je de kans op goede teamprestaties.

 

Mijn nieuwe training

In augustus start mijn nieuwe training High Performing Team. Wil je leren hoe je ervoor zorgt dat je team op en buiten het veld goed samenwerkt, dat er minder gedoe is, er minder eilandjes zijn, dat het team een eenheid is?

Deze training is niet voor iedereen. Wil je deelnemen, dan moet je komend seizoen een team onder je hoede hebben. Het team moet bestaan uit spelers van 15 jaar en ouder. En je moet bereid zijn verschillende (grote en kleine) opdrachten uit te voeren bij je team.

Wat je ervoor terug krijgt: zeer waardevolle inzichten over wat een team effectief maakt, inzicht in de kwaliteiten en ontwikkelpunten van jouw team, inzicht in jouw rol in de groepsdynamiek en nieuwe vaardigheden en een rugzak vol met oefeningen die van jou een betere coach maken.

Licentiepunten:
– 3 NLse Handbal Verbond
– 7 KNVB

Inschrijven kan hier.